اولویتی شدن محیطزیست

تاریخ را ورق می زنیم و کمی به گذشته باز می گردیم.به زمانی که فعالیت های محیطزیستی اقدامی ناپسند میان دولتمردان و مسئولان و حتی در میان اقشاری ازمردم تلقی می شد.هر کجا از محیطزیست و حقوقش گفته یا نوشته می شد،گویا نویسنده یا گوینده مرتکب جرمی گشته است.

امروز اخبار و رویدادهای مرتبط با محیطزیست نسبت به گذشته پررنگ گشته است،اخباری که همین چندسال پیش برای نوشتنش یا گفتنش باید هزینه می دادیم. کمی فضا لطیف تر شده است و این امر مرهون بسیاری از فعالینی است که جانانه در این مسیر گام نهادند و می نهند تا کشور را از خطرهایی که تهدیدش می کند آگاه سازند،از خطرهایی که زیست را برای خویش و آیندگان ناسالم می سازد.

در کانال رسمی نماینده ی مردم  ورزقان وخاروانا خبری در رابطه با از سرگیری اجرای طرحهای توسعه ی مس سونگون منتشر شده است،این خبر به مانند سایر اخباری است که برای توسعه می شنویم،اما با این تفاوت که موضوع محیط زیست اولویت طرح بیان گشته است: «در جلسه ای که امروز چهارشنبه مورخ 1395/10/01در محل وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور و عنایات جناب آقای دکتر رحمانی قائم مقام محترم وزیر صنعت معدن و تجارت ، جناب آقای دکتر سرقینی معاون محترم معادن وزارتخانه، مدیر عامل و اعضای محترم هیات مدیره و معاونین ومدیران ارشد شرکت ملی صنایع مس ایران، و همچنین جناب آقای دکتر فرهنگی رئیس محترم مجمع نمایندگان استان، جناب آقای مهندس بیمقدار نماینده محترم تبریز، آذرشهر و اسکو و نیز اینجانب رضا علیزاده نماینده ی ورزقان و خاروانا برگزار شد به جمع بندی خوبی رسیدیم به این صورت که:

"قرار شد بزودی نسبت به انتخاب پیمانکار و از سرگیری اجرای این طرحها جهت تولید سالیانه یکصد هزارتن شمش مس با در نظر گرفتن اولویت های زیست محیطی در ورزقان اقدام شود.»

از سویی دیگر انتشار حقوق شهروندی خبر خوش دیگری برای مردم کشور بود. جای بسی خشنودی است که حقوق شهروندی در قالب یک منشور نمادین با 120 ماده و با تکیه بر حقوق انسان ها در کشور تدوین و توشیح گردید.

در ذیل بند ع مواد 112 تا 115 ،منشور اشارتی به موضوع مهم محیط زیست دارد که هر شهروند ایرانی اهمیت آن را به خوبی درک می کند.منشور شهروندی که فرزند قانون اساسی به شمار می آید، در ادامه بند ع با عنوان " محیط ‌زیست سالم و توسعه پایدار" در ماده 112 چنین می نویسد:

حفاظت از محیط‌زیست -که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند - وظیفه‌ای همگانی است. از این‌رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن‌ که با آلودگی محیط‌زیست یا تخریب غیرقابل‌ جبران آن همراه باشد، ممنوع است. حفاظت، بهسازی و زیباسازی محیط‌ زیست و گسترش فرهنگ حمایت از محیط‌ زیست حق شهروندان است و دولت این حق را در برنامه‌ها، تصمیمات و اقدام‌های توسعه‌ای، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی مدنظر قرار می‌دهد و با آلودگی و تخریب محیط‌زیست مقابله می‌کند...

در ماده بعدی چنین آمده است: هر شهروند حق بهره‌مندی از محیط‌زیست سالم، پاک و عاری از انواع آلودگی، از جمله آلودگی هوا، آب و آلودگی‌های ناشی از امواج و تشعشعات مضر و آگاهی از میزان و تبعات آلاینده‌های محیط‌ زیست را دارد. دستگاه‌های اجرایی برای کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی به‌ویژه در شهرهای بزرگ تدابیر لازم را اتخاذ می‌کنند...

در ادامه در ماده 114 آمده است: هرگونه اقدام به ‌منظور توسعه زیربنایی و صنعتی مانند احداث سدها و راه‌ها و صنایع استخراجی، پتروشیمی یا هسته‌ای و مانند آن باید پس از ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی انجام شود. اجرای طرح‌های توسعه‌ای منوط به رعایت دقیق ملاحظات زیست‌ محیطی خواهد بود....

در ماده 115که ماده پایانی سرفصل زیست محیطی حقوق شهروندی است، می خوانیم: دولت با ایفای نقش بین‌المللی مؤثر از طریق همکاری‌های اقتصادی، تبادل اطلاعات، انتقال دانش فنی و مبادله فرهنگی برای تحقق توسعه پایدار همه‌ جانبه و متوازن و رفع موانع بین‌المللی اقدام خواهد نمود. حق شهروندان است که از مزایا و منافع فن‌آوری‌های نو در کلیه زمینه‌ها از جمله بهداشتی، پزشکی، دارویی، غذایی، اقتصادی و تجاری بهره‌مند شوند...

این که موضوع بسیار حیاتی محیط زیست در قالب یکی از حقوق مصرح شهروندی آمده است، جای سپاس دارد و نشانگر وابستگی سرنوشت کشور به سرنوشت محیط زیست کشور است.

پیکره ی محیطزیست کشور از طرح های غیرکارشناسی در دهه های اخیر چنان ناتوان گشته است که نای تنفس هم ندارد و به رغم این که امروزمحیطزیست در اخبار و یاداشت ها بسیار مشاهده می شود اما نبایستی این نکته را فراموش نمود که هنوز طبیعت و محیطزیست مردمان این سرزمین،از آماج تخریب تخریبگران و فعالیت های ضدبشری سرمایه داری در امان نیست.نگذاریم به بهانه ی توسعه،آینده مان نابود شود،آن هم آن توسعه ای که تنها برای عده ای محدود منفعت به همراه دارد.توسعه ی پایدار آرزوی هر انسانی است که زمین و زمینیان برایش مهم است و در اولویتی مهمتر سلامتی خود و همنوعانش را نیز فدای منافع زودگذر برخی ها نمی کند.

امیر یوسفیان اهری

نشریه ی گویا،شماره 285،دی ماه 95