«قوم تپه»؛ کویری ماسه ای در دل آذربایجان سردسیری

گزارشی از امیر یوسفیان اهری

آذرقلم: اینجا آذربایجان است، چشمه ساران زیبایی ها و صفا. زیبایی هایی از جنس یخچال های طبیعی در ساوالان و در سویی دیگر ییلاقات خوش آب و هوای سهند و قره داغ. ردای سبزی چون جنگل های ارسباران و پهنه ی گسترده ای به نام دریاچه ی اورمیه که نماینده ای از دریاست، نماینده ای که سخت بیمار است. از انار و انجیر  و قره قات گرفته تا سیب و آلبالو و زیتون در این پهنه ی تاریخی یافت می شود و پنبه و عدس و کلزا. تراز ارتفاعی متفاوتی از ۴۸۵۰متر تا ۳۰۰متر از سطح دریا را در خویش جای داده است.ترازی با اکوسیستم هایی مختلف که موجب شده است گونه های متفاوتی از گیاهان و جانوران در این گستره ی زمین زیست نمایند.

به گزارش آذرقلم، اما در این سو اگر هوس کویرنوردی به سرتان زده، در جغرافیای آذربایجان نیز می توانید تپه های ماسه ای کویری را بیابید. مکانی با شگفتی بسیار که در دل آذربایجان یله داده است ،کویری به نام قوم تپه.

در مسیری که از تبریز به صوفیان منتهی می شود در سمت چپ تابلوی روستایی با نام قوم تپه دیده می شود. برای رفتن به روستا باید از مسیر رفت به تبریز به سمت راست تغییر مسیر دهیم.کوه میشو در غرب مسیر حرکتمان می ماند و مروداغی در شمال نظاره گر پیمایش مسیرمان است. به روستای قوم تپه می رسیم. روستایی که مردمانش در سایه ی دیوارها ساعت های عمرشان را سپری می نمودند. نشانی تپه های ماسه ای را از آن ها جویا می شویم، آنها در پاسخ دلیل رفتنمان به تپه های ماسه ای را سوال می کنند. نشانگر دیجیتالی ماشین ساعت ۱۲:۳۰ نشان می دهد. اوج گرما در ساعات روز و تجربه ای شبیه به حضور در کویر ما را مشتاق تر به ملاقات با این شگفتی طبیعت آذربایجان می نماید. پس از طی مسافتی ۱۰ دقیقه ای در جاده ای خاکی به کنار تپه های ماسه ای می رسیم. در مجاورت تپه ها کارخانه هایی ایجاد شده اند،که در پایان سفرمان می فهمیم که این بناها کارگاه های تولید مصالح ساختمانی هستند،آن هم در کنار جاذبه ای طبیعی که می تواند نقش مهمی در رونق صنعت توریسم آذربایجان داشته باشد.

به قوم تپه می رسیم. سایت علمی کویر ها و بیابان های ایران قوم تپه را چنین معرفی می کند:«قوم تپه در موقعیت جغرافیایی ۵۰ درجه و ۴۸ دقیق شرقی و ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقه شمالی در استان آذربایجان شرقی و شمال شرقی شهرستان تبریز قرار دارد. قوم تپه نام تپه منطقه کویری است در نزدیکی شهر تبریز  که با بافت جغرافیایی منطقه تفاوت چشمگیری دارد. گستره کویر جهتی شمال غربی جنوب شرقی دارد و در میان دارای نمکزار کوچکی است. تپه های ماسه ای منفرد کوچکی در این منطقه به چشم می خورد که مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. این منطقه بطور طبیعی و به علت وزش بادهای منطقه و تجمیع خاک ها و گردوغبار منطقه بصورت تپه های شنی در آمده است.

این تپه‌ها از منظر گردشگری، آموزشی و آشنایی مردم با محیط‌های صحرایی و کویری دارای اهمیت هستند، چرا که با ایجاد امکانات و زیرساخت‌های لازم در محدوده تپه‌های ماسه‌ای قوم تپه می‌توان از آن به عنوان محلی برای گذران اوقات فراغت مردم بهره برده و به نوعی بحث ژئوتوریسم را در این منطقه رواج داد. یا با اعزام تورهای دانش‌آموزی به این منطقه، اطلاعات مفیدی در رابطه با کویر و چگونگی پیدایش تپه‌های ماسه‌ای در اختیارشان قرار داد.

وزش بادهای تند در جهت جنوب غرب به شمال شرق و بالعکس سبب ایجاد حالت سورتینگ (غربالگری) در ذرات می‌شود. به گونه‌ای که ثابت شدن انرژی باد در منطقه قوم­تپه سبب می‌شود ذرات ریز جابجا شده و ذرات درشت‌تر در محل جمع شده و تپه‌های ماسه‌ای پدید آورند. دلیل حرکت تپه‌های مذکور در بعضی روزها و ساعات خاص به سمت صوفیان و یا بالعکس نیز در همین امر نهته است. تپه‌های ماسه‌ای قوم­تپه در طول هزاران سال بوجود آمده‌اند و از سوی دیگر وسعت چندانی ندارند.»

تپه هایی ماسه ای که آدمی را در وادی حیرت فرو می برد.حفاظت از این تپه های تاریخی با سهل انگاری سازمان های مسئول و مردم منطقه صورت می گیرد. در مدت زمانی که پای بر شن های روان این ماسه ها می گذاشتیم شاهد کامینوتی بودیم که بارش ماسه های صیقل یافته ی این گستره ی تاریخی بود. زباله ها از سویی دیگر چهره ی زیبایش را آلوده کرده بودند ، تخلیه ی نخاله های ساختمانی به وفور دیده می شود و نزدیکی کارخانه ها تهدیدی مهم برایش به شمار می آیند. قوم تپه نیازمند حمایت تشکل های مردمی است تا فریاد نابودی اش را بشنوند و به گوش نهادهای متولی برسانند.

http://azargalam.ir/?p=32641